Bichar Yatra (First Book)

Click here for Full Book

शुभकामना
    धनप्रसाद पण्डितले बझाङको ब्याँसीबाट काठमाडौँको पद्यकन्या क्याम्पसको प्रध्यापकसम्म आइपुग्दा गरेका सङ्घर्षले नेपालको पहाडी बाहुनको चिनारी राम्ररी दिन्छ । यस्तै सङ्घर्ष मेचीदेखि महाकालीसम्मको पहाडको कुनाकाप्चाबाट काठमाडौँ आइपुगेका धेरै पहाडी बाहुनले गरेका छन् र आफ्ना सन्तानलाई सजिलो मौका प्रदान गरेका छन् । त्यसैले पनि पहाडी बाहुन राज्य सञ्चालन क्षेत्रमा अगाडि हुन पुगेको छ र ईष्र्याको केन्द्र पनि भएको छ । हजारौँले गरेका यस्ता सङ्घर्ष यस मुलुकको इतिहासको गर्भमा त्यसै लुकिराखेका छन्, जसबारे सहजै मौका पाउने वा ईष्र्या गर्नेहरुले सायदै हेक्का रोखेका होलान् । मुलुकमा जातीय नारा उठेको बेला धनप्रसादजीको ‘विचारयात्रा’ को प्रकाशनले पाठकवर्गलाई एकछिन भने पनि घोत्लिन सहयोग गर्ला भन्ने आशा गर्छु ।
    प्रत्येक मानिस राजनीतिक प्राणी हो भन्ने कुरामा पनि धनप्रसादजीले आफ्नो चिनारी राम्ररी दिनुभएको छ र एक विचारवान् व्यक्तिले निडरताका साथ आफ्ना कुरा राखेर समाजका एक शिक्षकले निर्वाह गर्नुपर्ने जिम्मेवारी पनि पूरा गर्नुभएको छ । चाकडी र धम्कीको मात्र भाषा बुझ्ने राजनीतिक नेताहरुलाई एउटा विचारवान् व्यक्तिले आफ्नै भाषाद्वारा मुलुक र उनीहरुकै भलो होवोस् भन्ने सोचद्वारा घचघच्याइराख्नुभएको छ । पार्टीका नेताहरु सुध्रिऊन् र मुलुकमा लोकतान्त्रिक व्यवस्थाले राम्ररी जरो गाडोस् भन्ने भावना उहाँको बेलाबेलामा प्रकाशित लेखहरुले व्यक्त गरेका छन् । एउटा अगुवा विचारवान् व्यक्तिले गर्नुपर्ने आफ्नो धर्म उहाँले पु¥याउने कोसिस गर्नुभएको छ ।
    यो विश्व एउटै गाउँ बनिराखेको बेला एकले अर्काबाट सिक्नुपर्ने आवश्यकताबाट टेवा दिन पनि उहाँले आफ्नो राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय अनुभवहरुबाट निस्केका विचारलाई पाठकहरुका अगाडि राम्ररी पस्कनुभएको छ र अरुलाई पनि यस्तै गर्न प्रेरणा प्रदान गर्नुभएको छ । धनप्रसादजीको ‘विचारयात्रा’नामको पुस्तकको प्रकाशनले उहाँको व्यक्तिगत चिनारीलाई मात्र नभई समकालीन नेपालकै चिनारीका लागि पनि आफ्नो योगदान पु¥याउने चेष्टा हुन पुगेको छ । आशा गर्छु, बढीसेबढी व्यक्तिले यस पुस्तकलाई किनेर पढिदिएमा बढीसेबढी व्यक्तिमा धनप्रसादजीको सन्देश पुग्नेछ । साथै अन्य कृतिहरु पनि प्रकाशमा ल्याउन उहाँलाई प्रोत्साहन मिलिराखोस् भन्ने शुमकामना राख्छु ।
    डा. पूर्णकान्त अधिकारी
                                    अध्यक्ष
द्वन्द्व व्यवस्थापन शान्ति तथा विकास प्रतिष्ठान
महाराजगन्ज, काठमाडौँ
फागुन ४, २०६९ ।

विचारयात्रा भित्र नियाल्दा

विचारयात्रा भित्र नियाल्दा

‘विचारयात्रा’ राजनीतिक विश्लेषक धनप्रसाद पण्डितको आफ्नै विचार यात्रा हो । डेढ दशक भन्दा लामो समयदेखि त्रि.वि. सेवामा रहेर राजनीतिशास्त्र प्राध्यापन गर्दै आउनु भएका लेखक पण्डितले आफ्नो विचारयात्रामा १५ वर्ष यताका राजनीतिक घटनाक्रमलाई समय सापेक्ष रुपमा निरुपण गर्दै लेखिएका लेखहरु प्रस्तुत गर्नुभएको छ । यो कृतिमा २०४८ सालदेखि २०६३ सालसम्म लेखिएका र  विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित टिप्पणीमूलक राजनीतिक लेखहरु र सो अवधिमा लेखकले विभिन्न मुलुकको भ्रमण गर्दा हासिल भएका अनुभव समेटेर लेखिएका लेख रचनाहरु समावेश गरिएका छन् । लेखकले आफूलाई प्रजातान्त्रिक राजनीतिक चिन्तनधारमा समाहित गर्दै समसामयिक घटनाहरुबारे आफ्नो दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्ने जमर्को गर्नुभएको छ भने राजनीतिमा अन्धानुशरण गर्ने जुन प्रवृति छ त्यसबाट माथि उठेर सापेक्षिक रुपमा वस्तु परक धारणा प्रस्तुत गर्न पनि उहाँ प्रयत्नशील रहेको देखिन्छ । सुदुर पश्चिम नेपालको बझाङ जिल्लाबाट संघर्षमय जीवनको यात्रा प्रारम्भ गर्दै राजधानी काठमाडांैमा आएर स्थापित हुन सफल हुनुभएका राजनीतिक विश्लेषक धनप्रसाद पण्डितले राजनीतिशास्त्रका विद्यार्थीका रुपमा नेपालको समसामयिक राजनीतिक विकासक्रमलाई नजिकबाट नियाल्नु भएको पुष्टि विचारयात्राले नै दिएको छ ।
    विचारयात्रामा समावेश गरिएका ३८ वटा लेख रचनाहरुको भावभूमि तात्कालिक घटनाहरु नै हुन् तापनि नेपालको राजनीतिक परिवेशभित्र क्रमिक रुपमा विकसित भएका सकारात्मक, नकारात्मक प्रवृत्तिहरुको मौलिक लेखाजोखा गर्ने प्रयास लेखकबाट भएकाले नेपालको राजनीतिक घटनाक्रमको विकासबारे चासो राख्ने जिज्ञासु पाठकहरुका लागि विचारयात्रा राम्रो सहायक सामाग्री बन्न सक्छ । २०५२ सालमा देशान्तर साप्ताहिकमा प्रकाशित उहाँको लेख “सांसद सुविधावृद्धि सेवकहरुलाई मात्र मालामाल” विचारयात्रामा संग्रहित पहिलो रचना हो भने यो लेखले संसदिय अभ्यासमा प्रवेश गर्नासाथ प्रजातान्त्रिक राजनीतिक दलहरु भित्रै के कस्ता नकारात्मक प्रवृत्तिहरु विकसित भए भन्ने देखाएको छ ।
 “के बहुदल आफैंमा असल छ ?” उहाँले २०४८ सालमा “पुनर्जागरण” साप्ताहिक मार्फत उठाउनु भएको सवाल वैचारिक बहसको गतिलो मुद्दा अहिले पनि छ । उहाँले “नेताहरुबाटै प्रजातन्त्र आहत छ” भनी ०५५ सालमा नै कलम चलाउनु भएको थियो । राजनीतिमा नैतिकता, सपनाको राजनीति, राजनीति–पैसा र इज्जत जस्ता विषय चुनेर उहाँले नेपालको समसामयिक राजनीतिमा देखापरेका विकारमूलक प्रवृत्ति औंल्याउँदै आउनु भएको थियो । ती समस्याहरु नेपालको राजनीतिमा अहिले पनि छन् । तात्कालिक राजनीतिक घटनासँग आवद्ध रहेर लेखिएका रचनाहरुमा उहाँले गर्नुभएको विचार तात्कालिक परिवेशका लागि मात्र नभै अहिलेका लागि पनि उत्तिनै मननीय छन् भन्न सकिन्छ ।
    प्रस्तुत कृतिमा उहाँले नेपाल भारतबीचको सम्बन्धमा देखिएका केहि समस्याबारे पनि आफ्ना धारणा प्रस्तुत गर्नुभएको छ भने कूटनीतिक पक्षमा पनि उहाँको ध्यान खिचिएको छ । उहाँले दक्षिण एसियाली अध्ययन भ्रमणदेखि लिएर बेलाएत, जापान, दक्षिण कोरिया, अमेरिका र श्रीलंकामा गरेको भ्रमणलाई विषयवस्तु बनाएर प्रस्तुत गर्नु भएका सामाग्रीहरु  सूचनात्मक छन् भने उत्तिकै ज्ञानवद्र्धक पनि छन् । उहाँको “जेल डायरीका केहि पाना” पनि रोचक छ । परिशिष्टमा उहाँले निजी पत्रहरु समेत समावेश गर्नुभएको छ । २०४ पृष्टमा छरिएका उहाँका विचारहरु राजनीतिक विकास क्रमबारे राख्ने पाठकहरुका लागि राम्रो समाग्री बन्ने कुरामा कुनै सन्देह छैन । जे.पी. प्रतिष्ठान प्रकाशक रहेको सो कृतिमा डा. पूर्णकान्त अधिकारीको शुभकामना पत्र, प्राध्यापक श्रीधर खत्रीको भूमिका र मित्रसेन दाहालको प्रकाशकीय टिप्पणी पनि समावेश छ ।
                                                        –घिमिरे

प्रसंग जापान

गत जुलाईमा म जापानको योकोहामा शहरमा आयोजित विश्व समाजशास्त्रीको अठारौं सम्मेलनमा पुगेको थिएँ । त्यो सम्मेलनमा योकोहामा शहरका मेयरले आफ्नो सम्बोधनमा भनेका थिए, कोवेमा आएको भूकम्प र त्यसपछिको सुनामिका कारण क्षतविक्षत फुकुसिमा आणविक भट्टीको विस्फोटपछि चुहिएको रेडियो धर्मिताका कारण जापान छोड्नेको लर्को लाग्यो । कतिपय विदेशी कामदार आफ्नो देश फर्किए । सन् २०१२ पछि जापानमा पहिलो यतिठूलो अन्तराष्ट्रिय सम्मेलन भएको थिएन । ६००० भन्दा बढी १२५ देशका प्रतिनिधिहरुलाई जापानमा स्वागत छ । यसले जापान आउन अन्य पर्यटकलाई पनि अभिप्रेरित गर्नेछ भनेका थिए उनले ।
नेपालले त दुई महिनामै अन्तराष्ट्रिय दाता सम्मेलन गरेर नेपाल असुरक्षित छैन आवागमन र बसोबासको लागि पुनः तयार भइसक्यो भन्ने यथार्थ विश्वसामु देखाउन यो बैठक काठमाडौंमा नै आयोजना गरेको हो । कतिपय हाम्रा मित्रराष्ट्रले भूकम्पको पराकम्पन, क्षतविक्षत काठमाडौं भएको कारण उनीहरुकै अग्रसरतामा टोकियो, युरोप अथवा बैंकक तिरै भएपनि दाता समूहको बैठक गर्ने प्रस्ताव समेत गरेका थिए ।

उदाउँदो चीन र भारत अस्ताउँदो पश्चिम

२०७२ बैशाख १२ गतेको नेपालमा आएको महाभूकम्पले विश्व अर्थतन्त्रमा देखिएको परिवर्तनलाई झल्काउन पुगेको छ । महाभूकम्प र त्यसपछिको पराकम्पनले नेपालले ठूलै क्षति खप्नुप¥यो । विक्रम सम्वत् १९९० को भूकम्पपछि राजधानी काठमाडौं र सेरोफेरोले महाप्रलय जस्तै कठिनतम अवस्थाबाट गुज्रिनुप¥यो । सरकारी, नीजि सबै पक्षको खर्बौको क्षति भयो । नेपाल सरकारले हालसम्म गरेको आँकलन अनुसार ६ खर्ब ६७ अर्बको क्षति हुन पुगेको छ । यथार्थमा त्यो अनुमानित क्षति भन्दा जम्मा जम्मी वास्तविक क्षति अझै बढि पनि हुन सक्छ । क्षतिको सन्देश, क्षति पछिको राष्ट्रिय एकता अड्किरहेको संविधान निर्माण प्रकृयाले लिएको गति केहि आशालाग्दा यथार्थ हुन् । नेपालीहरु लडेर बस्ने मात्र होइनन् उनीहरु वीर हुन् बहादुर पनि हुन् कष्ट सहन सक्छन् भन्ने यथार्थ विश्वसामु देखाप¥यो । महल, दरबार, घरबार झुपडीमा बास बस्ने जनसमुदाय एकै स्थानमा पालमुनि बस्न बाध्य भएको यथार्थ भूकम्पले नै ल्याइदियो । सितायन लेख्ने विद्वान रमेश चन्द्र अधिकारीले पनि २ करोडको घर भत्काउनु परेछ । भत्काउनमात्रै पनि थप तीनलाखा रकम तिर्नु परेछ । भूकम्पले थिलथिल पारेको भवन नष्ट गर्न । आजै यो सुनेर संस्कृत विश्वविद्यालयबाट पहिलो पी.एच.डी. प्राप्त गरेका प्रा.डा. रमेश चन्द्र अधिकारीको नयाँ पुस्तक दाम्पत्य हेर्दा मलाई लाग्यो एक त्रि.वि. को प्राध्यापकले गुमाएको २ करोड बराबराको सम्पत्ति यो उहाँको जीवनकै सबैभन्दा ठूलो उपलब्धि थियो होला । त्यस्ता नीजि भवन, महल, घर हजारौं सखाप परे यो वर्षको महाभूकम्पमा ।
सबैभन्दा बढी क्षति भएको सिन्धुपाल्चोक, दोलखा, रसुवा, नुवाकोट, गोर्खा, धादिङ्ग, काभ्रेपलाञ्चोक, भक्तपुर, ललितपुर, काठमाडौं लगायत १४ जिल्ला महाभूकम्पको महाविनाशमा तहसनहस भए । विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत उपत्यकाका पर्यटक तान्ने प्राचीन सम्पन्नता झल्काउने सम्पदा समेत खरानीमा परिणत भए । विश्वमा युद्धको बेला वा प्राकृतिक विपत्तिको बेलामा शक्तिको परिक्षण हुन्छ । युरोपबाट प्रथम र दोश्रो विश्वयुद्ध नभएको भए उडरो विल्सन र रुजबेल्टले अग्रसरता देखाई अमेरिकालाई विश्वशक्तिको रुपमा परिचित गराउने अवसर प्राप्त गर्ने थिएनन् ।
एक्काइसौं शताब्दी एसियाको शताब्दीको रुपमा उदीयमान हुँदैछ । त्यसको नेतृत्व चीन र भारतले लिँदैछन् भन्ने सन्देश आएको छ । नेपालमा आएको महाभूकम्प पछि राहत र पुर्ननिर्माणमा आएका भारतीय, भुटानी, चीनियाँ र बांग्लादेशी ट्रकले एसिया सेल्फ हेल्पको लागि तैयार छ भन्ने देखायो । एकसय भन्दा बढी राहतका हवाइजहाज काठमाडौंमा उतारेर चीनले असल मित्रको सन्देश दिएको हो । तातोपानीको अवरुद्ध सडकलाई आंशिक खोल्नु पनि हाम्रो लागि भयंकर चुनौती थियो । जसलाई चीनीयाँ पक्षले बखुबी पूरा गरिदियो । भारतीय पक्षले नेपालमा महाभूकम्प गएको ६ घण्टामा पठाएका हेलिक्याप्टर सहितका उद्धार टोली पठाएर घनिष्ठतम मित्रको प्रथम र सबैभन्दा दरिलो सन्देश दिएको थियो । त्यो पनि प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको व्यक्तिगत सदासयताले पनि काम गरेको हो । भारतमा भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस हुनुभन्दा भाजपा सत्तामा हुनु नेपाल जस्ता मित्रको लागि सौभाग्यको अवसर हुन पुग्यो । मोदीको दोश्रो वैदेशिक भ्रमणको बेलामा नेपाली जनताको मनमा बस्न सक्नु लामो समयदेखि खटपट र शंकामा रहेको सम्बन्धलाई विश्वासको वातावरणमा ढालेको हो । जापान, चीन, अमेरिकाको औपचारिक भ्रमणमा पनि नेपालको प्रसंग उठाएर मोदीले नेपाल प्रतिको आत्मीयता दर्शाएका थिए नै ।
भूकम्प गएको करिब दुई महिनामा नेपाल सरकारले दातृ निकाय र शुभेच्छुक संस्था सहितको अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी पुर्ननिर्माण गर्न अर्थ संकलन बैठक ग¥यो । यो बैठकको आफ्नै विशेषता रह्यो । दोश्रो विश्वयुद्ध पछि राजनैतिक, सैनिक, आर्थिक हैसियत पाएका पश्चिमा राष्ट्र अस्ताउँदा शक्तिको रुपमा देखा परे । संयुक्त राष्ट्र संघमा स्थायी सदस्य मध्ये चीन मात्र ठूलो सहयात्रीको रुपमा देखाप¥यो । बाँकी सबै गोरा राष्ट्रहरु नेपालको पुर्ननिर्माणको कार्य गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय दातृ निकायको बैठकमा तेश्रो चौथो सहयोगीको रुपमा समेत देखिएनन् । संयुक्त राष्ट्र संघको प्रतिनिधित्व अरु राष्ट्रलाई सहयोग गर भनेर थप आवाज गर्नेमा मात्र देखियो । उसले गरेको आह्वानले छुट्टै महत्व राखेर नेपालको भन्दा बढी जोर दिने अवस्था रहला जस्तो लागेन । यु.एन. त आफ्नै सुविधा बढाउने र जोखिमयुक्त वा खतरनाक भनेर तलब भत्ता, सुविधा वृद्धि गर्दै अन्य दातृ निकायको नेपालको नाममा आउने रकम झ्वाम पार्ने निकायको रुपमा पो देखियो “ए फ्रेण्ड इन् निड इज फ्रेण्ड इनडिड” दुःखमा साथ दिने नै वास्तविक मित्र हो भन्ने सन्देश दियो घनिष्ठतम मुलुक भारत र चीनले । विदेश मन्त्री स्तरको सहभागिता विशेष विमानबाट आगमन एक खर्ब र ७६ अर्ब सहयोग राशीको पुर्ननिर्माणमा वचनबद्धता दिने भारत, चीन र जापानले उदीयमान एशियाको यथार्थ विश्व समक्ष देखायो ।
विश्वका परतन्त्र नभएका १६ राष्ट्र मध्येको एक राष्ट्र नेपाललाई सन् १९७१ मा मात्र स्वतन्त्र भएको बंगलादेश र बुद्धिष्ट राष्ट्र भुटान पनि सहयोग दिने राष्ट्रको रुपमा देखापरे । विडम्बना नै मान्नुपर्छ, दुई सय वर्षको कुटनीतिक इतिहास भएको बेलायत, पुरानै सम्बन्ध भएको फ्रान्स, जर्मन जस्ता युरोपियन राष्ट्रको उल्लेखनीय स्थान रहन सकेन । विश्वको आजका मितिसम्मको एकमात्र महाशक्ति पनि शक्ति क्षीण हुँदै गएको देखियो । आषाढ १० गतेको दातृ सम्मेलनमा । आखिर मर्दा पर्दा, चुल्होको खरानीको लागि समेत आवश्यक पर्ने छिमेकी नै रहेछन् । नेपालका असल मित्र जसको परिक्षण संकटको बेलामा हुन्छ । नेपालमाथि रहेको चार अरब डलरको ऋण बराबर नै पुर्ननिर्माणमा आर्थिक सहायता स्वरुप ४ खर्ब रुपैयाँको जोहोले विश्वमा आएको शक्ति सन्तुलनमा भारत र चीन उदाउँदो ताकतको रुपमा देखा पर्न गएका छन् । एक्काइसौं शताब्दी एशियाली नेतृत्वको शताब्दी हुने संकेत दिएको छ नेपालको महाभूकम्पको विपदा व्यवस्थापन र पुर्ननिर्माणको महायज्ञले ।
नेपालसँग दौत्य सम्बन्धको इतिहास सहयोग रकम
बेलायत सन् १८१५ भारत १ खर्ब
अमेरिका सन् १९४६ चीन ७६ अर्ब
भारत सन् १९४७ जापान २६ अर्ब
फ्रान्स सन् १९४९ जम्मा ः ४ खर्ब ४० अर्ब
चीन जापान सन् १९५४
अन्त्यमा
सहयोग त आउने भो, तर सरकार बलियो, दृढ इच्छाशक्तिको भएन भने फेरि यसै सहयोगले नेपाललाई बिगार्छ । झन् ठूलो विपत्तितर्फ धकेल्छ । हाइटीमा नेपालभन्दा धेरै बढी सहयोग आएको हो तर यसैकारण थप दुर्गतिमा प¥यो । प्रधानमन्त्रीको अध्यक्षतामा पुर्ननिर्माण प्राधिकरण बन्नु निकै राम्रो कुरा हो । विकासे पीएचडी को धक्कु दिँदै डा. बाबुरामले ताकेका थिए, त्यहाँ बसेर विवेकशील विध्वंश गर्ने र आफ्नो क्षीण हँुदै गरेको राजनीतिक स्वार्थ पूरा गर्ने र आफ्नै राजनीतिक पुर्ननिर्माण गर्ने उनको निहित स्वार्थ थियो । जुन नेपाल र नेपालीका लागि अकल्पनीय दुख हुने थियो । प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले बुद्धि पु¥याएर त्यो बाटोमा धकेलिनबाट देशलाई जोगाए सबै नेपालीले उनलाई धन्यवाद दिनुपर्छ । अब यो सहयोगको सदुपयोग होस् यो काम राहत सामग्री वितरणको धन्दा जस्तो नहोस् भन्नेमा होस पु¥याउनुपर्छ । नत्र यही सहयोगले नेपाल र नेपालीमा रहे भएको आत्मविश्वास र विश्वास पनि समाप्त पार्छ र मुलुक पुरै असफल राष्ट्रको अवस्थामा भासिन पुग्छ । सावधानी पु¥याउनुपर्ने पक्ष यही हो ।

धनप्रसाद पण्डित
सह–प्राध्यापक
राजनीतिशास्त्र

Dorm Students Explore Nepal, Host Peers Through ResLife Cross-Cultural Exchange Program

Dorm Students Explore Nepal, Host Peers Through ResLife Cross-Cultural Exchange Program

Dorm Students Explore Nepal, Host Peers Through ResLife Cross-Cultural Exchange Program

May 24, 2017

By Ioanna Moriatis

·        

AUC students travel to Nepal through ResLife Cross-Cultural Program

AUC student dorm residents recently returned from a trip to Nepal as a part of the Office of Residential Life’s third ResLife Cross-Cultural Program (RCCP). The program had students from Southwestern State College in Kathmandu, Nepal visit AUC and, in turn, a group AUC students visited their peers in Nepal, immersing themselves in new country and learning firsthand about cultural exchange, international exposure and networking.

“When you visit a place, you usually use the word ‘traveling,’ but what you really mean is that you’re visiting as a tourist or touring,” said Chadi Ben Ghanam, an AUC student majoring in management of information and communication who traveled to Nepal. “When we traveled, we felt that we really engaged in a cultural experience, interacting with people, learning the language and exploring places tourists don’t typically explore.”

Cross-Cultural Exchange

The program created an opportunity for students to develop a new mindset while traveling. “The notion of cross-culture has become an increasingly important aspect of discussion.” said Lamish Hamdy, Living Learning Communities officer at the Office of Residential Life. “Through the Living Learning Communities program, dorm residents are exposed to different cultures and environments, stimulating them both intellectually and socially.”

For the students, meeting new people was an opportunity to form cherished friendships. “The most amazing part of this program was meeting the students from Nepal here in Cairo first,” said Iyed Hamadi, a sophomore majoring in business administration and an international student from Tunisia. “We were able to befriend them and get to know them very well. It was a beautiful moment landing at the airport in Nepal because we all knew each other. As soon as we arrived, we greeted each other, all hugging,”

Echoing similar sentiments, Hanin Sonbol, construction engineering major, also emphasized the value of tolerance and open-mindedness. “Everyone had a different religious belief, but we all interacted well with one another. The best part of the trip for me was the cultural exchange and being able to develop new friendships.”

Enhancing the University Experience

All dorm residents – who come from different countries, including Egypt, Tunisia and Palestine – were invited to participate in the outings and tours planned for Southwestern State students in Cairo. This not only enhanced their cross-cultural perspective, but motivated them to socialize even more within their own university and dorm community. “We didn’t know each other at the beginning but now, we don’t end our days before going to the commons [area] to see each other even for five minutes,” Sonbol said.

The trip also offered students a chance to consider what they had learned in classes in real-world situations and to see things from a different standpoint. “As a political science student,” reflected Lilia Errahaiem, economics major, “I’ve studied what might constitute an underdeveloped country. Going to Nepal and seeing things was so different; it really changed my political perceptions. In many of my classes, I’m now trying to focus my research on Nepal.”

Exposure to Networking

Students didn’t expect that their participation in the program would also open the door to beneficial networking opportunities. The students visited both the Nepali ambassador in Egypt and the Egyptian ambassador in Nepal, and were invited to meet the Saudi and Egyptian ambassadors at their residences in Nepal. In addition, the students were invited to attend a reception where they were able to meet the Qatari and Bahraini ambassadors in Nepal.

“The trip offered students a diplomatic experience,” noted Hamdy, adding that students were able to approach this experience through a variety of lenses: academic, cultural and professional.

Sharing AUC with Others

Political Science Professor at Tribhuvan University in Nepal, Dhan Prasad Pandit, was central in pushing to establish a partnership between AUC and university students in Nepal. “The idea of visiting one of the most reputable universities in Egypt one day was very exciting,” said Professor Pandit.

AUC students were also thrilled at the chance to share their campus and their lives with students from another university and country. “The Nepalese students were so impressed by AUC and loved the campus,” recalled Hamdy.

Growing the Program

The first RCCP was held during the 2014-2015 academic year, during which AUC hosted 12 students from Kelantan University in Malaysia and later had the opportunity to send 12 students to Malaysia over the summer. In the 2015-2016 academic year, the Office of Residential Life launched its second RCCP with the University of Ibn Tofail in Morocco. “The program has been a great success, resulting in an unforgettable experience for Malaysian, Moroccan, Nepalese and Egyptian students,” reflected Hamdy.

AUC recently signed an agreement with the Office of Residential Life at Pretoria University in South Africa for the 2017-2018 academic year so that the program can continue to positively impact students’ university experiences. “RCCP also allows dorm residents to enjoy an intellectually fruitful study-abroad experience at a lower cost, making it accessible to the wider dorm community,” said Hamdy, noting that this program allows students who might not have been able to travel to benefit from travel outside of their own country. “Our aim is to enhance the development of students living on their own and away from their homes and families.”

http://www.aucegypt.edu/news/stories/dorm-students-explore-nepal-host-peers-through-reslife-cross-cultural-exchange-program?utm_source=newsatauc&utm_medium=email&utm_campaign=news

Nepal India Relation (Blockade 2016)

नेपाल–भारत के अद्वितीय सम्बन्ध में कुछ समस्याए“
 
        नेपाल और भारत का सम्बन्ध विश्व के स्वतन्त्र राष्ट्रों में एक अनोखा द्विपक्षीय सम्बन्ध हैं । दरअसल देखा जाए तो दोनो देशों के लोग किसी भी धार्मिक कृत्य पर सङ्कल्प करते वक्त ‘भारतवर्षे’ कहते हैं । इससे यह प्रतीत होता है कि किसी लम्बे अरसे से दोनों देश एकसाथ थे । इस तरह तो राम और सीता, भगवान् गौतम बुद्ध, महाभारतकालीन पाण्डवद्वारा तप किया हुआ स्थान नेपाल होने से भी वैदिक, पौराणिक काल होते हुए आधुनिक काल तक विकसित और अनवरत निकट सम्बन्ध रहा है नेपाल भारत सम्बन्ध । पवित्र गङ्गाजल से सिञ्चित विशाल भारत और हिमालय की गोद में अवस्थित नेपाल का हिन्दुत्व का सम्बन्ध पशुपतिनाथ, मुक्तिनाथ, जानकी मन्दिर से लेकर भारत के जगन्नाथ, विश्वनाथ, सोमनाथ, मुक्तिनाथ, बद्रीनाथ, केदारनाथ, रामेश्वर, हरिद्वार, काशी का विशिष्ट सम्बन्ध है, जिसके लिए समय समय पर भारत के धर्माधिकारी शङ्काराचार्य से लेकर राजनीतिक नेता तक नेपाली महाराजा को हिन्दू सम्राट् का दर्जा देने में नहीं झिझकते । भारत जैसा विशालकाय देश, जहा“ संसार में सब से अधिक हिन्दू जनता धार्मिक आस्था से रहते हैं अपने पडोसी छोटे से हिमाली राष्ट्र नेपाल को विश्व का एक ही हिन्दू राष्ट्र है कहने में गर्व महसुस करते हैं, मगर जब नेपाल को कुछ रियायत देने की बात आती है तब भारतीय लोग अपनी सभी धार्मिक निकटताए“ भूल जाते है । वरन नेपाल को उसी दर्जे में रखने में तनिक भी तकलीफ नहीं मानते, जिसमे वे अपने दुश्मनों को रखते हैं । वरना जी.टी.भी. से लेकर इन्डिया टुडे सरिखे सञ्चार माध्यमों का विषवमन किसी भी हालमें अच्छा नहीं लगना चाहिए ।
नेपाल के वर्तमान प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइराला इस बार फिर भारत का औपचारिक भ्रमण कर रहे हैं । प्रधानमन्त्री के रूप में अपने पहले भारत भ्रमण के दौरान उन्हों ने महाकाली नदी पर बनी हुई टनकपुर परियोजना को स्वीकृति देने के हेतु भारत के साथ ‘टनकपुर सन्धि’ की थी । उसको लेकर नेपाल में काफी हङ्गामा हुआ था । सदन से लेकर सडक तक लोग उतर गए थे । इतना ही नहीं स्वयम् प्रधानमन्त्री ने भी सम्झौता को ‘समझदारी है सन्धि नहीं है’ कह कर विषय को और जटिल बना दिया था । जब नौबत मुकदमे तक पहु“ची तब नेपाल के सुप्रिम कोर्ट ने उसे ‘सन्धि ही है’ कह कर प्रधानमन्त्री को झुटला दिया । इस बार फिर गिरिजाप्रसाद कोइराला घनिष्टतम पडोसी देश भारत का औपचारिक भ्रमण करने जा रहे हैं । उनको पिछली बार की घटना भी तरोताजा होनी चाहिए और सम्भवतः प्रधानमन्त्री के रूप में यह उनकी भारत की अन्तिम यात्रा होगी । काई नहीं चाहेगा कि अपने देश का इतिहास उन्हें बूरी नजर से देखे । पहली बार तो उन्होनें जनता के सुसूचित होने का अधिकार को कुण्ठित करते हुए सन्धि के बारे में सब कुछ गुप्त रखना चाहा था । इस बार भी उन्होंने पुरानी गलती दुहराई तो नेपाली जनता उनके साथ साथ भारतीय राजनयिकों पर भी विश्वास करना छोड देगी । इससे दोनों देशों के सम्बन्धों में लम्बे अरसे तक अविश्वास पनप सकता है ।
इस बार भारत में पहली बार भाजपाबहुल सरकार दिल्ली में राज कर रही है । वर्तमान प्रधानमन्त्री बाजपेयी सन् १९७७ में तत्कालीन प्रधानमन्त्री मोराजी भाई देशाई के मन्त्रीमण्डल के विदेशमन्त्री रह चुके थे । तब उन्होनें नेपाल का भ्रमण कर पहली बार नेपाल को व्यापार तथा पारवहन सन्धि अलग अलग कर तीसरे देशों के साथ नेपाल का व्यापारिक सम्बन्ध आगे बढाने में सहयोग किया था, लेकिन उस की नवीकरण में ढिलाई होने से नेपाल भारत सम्बन्ध में सन् १९८९ में कुछ समस्याए“ पैदा हो गईं थीं । तब दिनमान (१५ मई) में भाजपा सांसद् एवम् भारत के पूर्व विदेशमन्त्री के नाते त्रिलोक दीप से बातचीत करते हुए नेपाल के प्रति हमदर्दी दिखाई थी । अभी उस को परखने का समय है । दूर से भूतपूर्व विदेशराज्यमन्त्री नटवर सिंह ने उन्हीं सम्वाददाता से टेलिफोन पर कहा था, ‘नेपाल मसले को जनता सरकार ने उलझाया है । हम उसको सुझाने का प्रयास कर रहे हैं । जिस दिन यह उलझन समाप्त हो जाएगी भारत और नेपाल के सम्बन्ध सामान्य हो जायेंगे ।’ उस वक्त भाजपा सांसद् बाजपेयीने इन तर्को को हास्यास्पद बताते हुए कहा था, ‘हमारे समय में तो नेपाल के साथ जिस तरह के सद्भावना पूर्ण सम्बन्ध थे उतने तो और किसी दौर में नहीं रहे ।’
जब बाजपेयी जी ने पूछा कि इस वक्त नेपालका मुद्दा उलझा हुआ है इसे उलझाने के लिए कौन जिम्मेवार है ? तव उन्होने कहा था कि दोनों दोषी हैं । लेकिन मैं भारत सरकारको अधिक दोष देता हु“ क्यों कि भारत बडा है । उसे ऐसी परिस्थिति पैदा नहीं होनी देनी चाहिए थी, जिस से कि नेपाली लोग आवश्यक वस्तुओं के अभाव से बहुत परेशान हो जायें । झगडा दो सरकारों में है, किन्तु नेपाल के लोग उसका दुष्परिणाम भुगत रहे हैं । बाजपेयी जी ने यह भी कहा था कि नेपाल चारों ओर से जमीन से घिरा हुआ है । अतः उसे पारगमन का मार्ग तो मिलाना ही चाहिए । पारगमन नेपाल का अधिकार है । व्यापार दोनों देशों के हितो पर निर्भर करता है । प्रश्न यह है कि नेपाल के साथ हमारा भाइचारे का सम्बन्ध चले कि न चले ?
बाजपेयीजी ने कहा था अगर भारतीय प्रधानमन्त्री यह आशा करते हैं कि नेपाल नरेश उन की अगवानी के लिए आयें तो यह गलत है । नेपाल में प्रधानमन्त्री हैं । प्रधानमन्त्री को प्रधानमन्त्री के तौर पर आदर सत्कार होनी चाहिए । बाजपेयी जी ने उस वक्त जो कुछ कहा था, उस से उनका सद्भाव नेपाल की ओर दीखता है । उन्होंने कहा था सम्बन्ध में जो कटुता आई है इस के लिए मैं भारत सरकार को दोषी मानता हु“, क्योंकि मैं भारत का नागरिक हु“ । मुझे अपनों से शिकायत करने का ज्यादा हक है । उन्होंने आगे कहा था हमारी दृष्टि में तो नेपाल का एक विशेष स्थान है । इसलिए एक दूसरे के नागरिकों के प्रति एक विशेष प्रकारका व्यवहार किया जाता है । नेपाल को यह तय करना होगा कि वह भारत के साथ विशेष सम्बन्ध चाहता है या अन्य तरह के सम्बन्ध दुसरे देशों से नेपाल अपना सम्बन्ध घना करे, हमें इस में कोई आपत्ति नहीं है, लेकिन वह घनिष्टता हमारी कीमत पर नहीं होनी चाहिए ।
१७०० किलोमिटर खुली सीमा वाले मित्र होने की बजह से हमारे बीच में छोटीमोटी उलझन होना बडी बात नहीं है । उस को खुले तौर पर बातचीत के जरिए निपटा देना चाहिए । अब वक्त आ गया हैं सांसद् बाजपेयी जी और प्रधानमन्त्री बाजपेयी जी के दृष्टिकोण और व्यवहार में कितनी समानता है, नेपाल के लोग यह जानना चाहते हैं ।
इस बार गिरिजाप्रसाद कोइराला बहुमत प्राप्त पार्टी के कमजोर प्रधानमन्त्री के रूप में भारत भ्रमण कर रहे हैं । वहीं बाजपेयी जी विशाल भारत के मिलीजुली सरकार के शक्तिशाली प्रधानमन्त्री के रूप में हैं, जिन को नेपाल के साथ सद्भाव है और नेपाल की अन्दरुनी राजनीति की भी परख है । ऐसे में नेपाल भारत के सम्बन्ध में कुछ समस्याए“ पैदा करने वाले मसले जैसे भुटानी शरणार्थियों का स्वदेश लौटने में भारत की मद्दत, लक्ष्मणपुर बा“ध के कारण जलमग्न हुए नेपाली गा“व का प्रश्न, कालापानी में भारतीय सैनिकों की उपस्थिति, महाकाली सन्धि को कार्यान्वयन, पञ्चेश्वर डी.पी.आर. एवम् वृहत् पनबिजली परियोजना में भारतीय दृष्टिकोण और रुझान, नेपाल में पनप रहे आतङ्कवाद, माओवादी कार्यकर्ताओं का दिल्ली में प्रदर्शन और पनाह जैसे कुछ मुद्दो के साथ नेपाल के प्रधानमन्त्री दिल्ली में बात करना चाहेंगे और लाजमी भी होगा । उधर भारत भी आई.एस.आई. को नेपाल में पनाह मिलने की बात करता आ रहा है । वह इस मुद्दे के साथ साथ नेपाल मे आतङ्कवादी के सम्बन्ध एवम् बृहत सुरक्षा अवधारणा के बारे में बातचीत करना चाहेगा । तभी सद्भाव आगे बढाने पर विश्व का हिन्दूबहुल भारत और एक ही हिन्दू राष्ट्र नेपाल एक दूसरे को मित्र समझकर छोटी छोटी उलझनों में उलझने की जगह मित्रवत् व्यवहार करेंगे तो बहुत कुछ समस्याओं का निदान हो सकता है । नेपाल और भारत सरकार को एक दूसरे के हित में समान दृष्टिकोण रखना चाहिए । एक का हित दूसरे का भी हित है समझ कर राजनीतिक और कूटनीतिक सम्बन्धों को आगे बढाया जाय तो छोटीमोटी समस्याए“ खुद बखुद सुलझ जायेगी ।
विहारमे आने वाला बाढ का पानी विस्थापित लोगों को नेपाल तक पहु“चाता है तो दूसरी ओर नेपाल में प्राकृतिक प्रकोप और आर्थिक मन्दी से सङ्कटग्रस्त नेपाली जनता भारत मे ही पनाह पाती है । अतः दोनो प्रजातान्त्रिक राष्ट्रों के सरकार प्रमुखों को पडोसियों के साथ आनेवाले समस्याओं को समाधार कर सन् १९५० के सन्धि के तहत सम्बन्ध प्रगाढ करना चाहिए । अन्यथा जरुरी हो तो सोच समझ कर राणा प्रधानमन्त्री मोहन शमशेर के साथ की गई ‘शान्ति और मैत्री सन्धि’ को समयानुकूल पुनरवलोकन कर अन्तर्राष्ट्रिय कायदे कानुन के मुताबिक आगे बढाना चाहिए । मेरे ख्याल में भौगोलिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक और सामाजिक सभी दृष्टियों से भी इस पर विचार करना उचित होगा । नेपाल में चल रही धर्मान्तरण भी भारत और नेपाल का सरदर्द का कारण होना चाहिए । इस के लिए इसाई और इस्लाम दोनो संस्थाए“ नेपालमे सक्रिय हैं । भाजपा सरकार से नेपाली जनता सम्बन्ध सुधार की आशा करती है । भारत नेपाल के साथ के सम्बन्ध को कितना महŒव देता है वह इस बात से जाहिर होता है कि प्रजातन्त्र प्राप्ति के पचास साल बाद भारत की स्वतन्त्रता की पचासवीं वर्षगा“ठ (स्वर्ण जयन्ती) पर गणतन्त्र भारत ने नेपाल के महाराजाधिराजको २६ जनवरी के अवसर पर प्रमुख अतिथि के रूप में आमन्त्रण किया था । इस से दोनों के सम्बन्धों का उच्चतम मूल्याङ्कन होता है ।

– नवभारत टाइम्समा प्रकाशनार्थ दिइएको तर नछापिएका

पशुपति देखि पिरामिड सम्मको यात्रा (Egypt visit 2017)

मार्च ९ देखी १९ २०१७

इत्तफाक इजिष्ट ः अरव ,युरोप, अफ्रिका सहितको जक्सन भएको मुलुक हो इजिष्ट । इतिहाँसको सम्पन्नता गौरवसाली पिरामिड, ममीज, सहित अलेक जेण्डरिया भ्रमण गर्न अमेरिकी विश्व विद्यायल कायरोले निमन्त्रणा दियो । करिव दुई वर्षको हुन्छ, हुन्न विचको दुविधा तोडदै साउथ बेस्टर्न कलेज वसुन्धरा बाट नौजनाको टिम तयार भएपछि म सहित दश जना इजिप्ट भ्रमण जाने निधोभयो । सोही कार्यक्रम मा सहभागि हुन आज विहान पौने सात वजे गणेश महरा सर सुके धारा आईपुग्नु भयो । म उहाँको कारमा एअरर्पोट गएं । पौने आठ वजे सम्म सवै जना आई पुगेर सामान चेक जाँच गरायौं । २ जनाको विजनेश क्लास र ८ जनाको टुरिस्ट क्लासको टिकट थियो । हवाई जहाज डेढ दुई घण्टा ढिलो भएको जानकारी पायौं । माथि गएर फारम भरेर इमिग्रेसन चेक गरि भित्र गयौं । एकछिन आराम गरेर हामि ले भन्सार जाँच गराई भित्र तिर लाग्यौ । विजनेस क्लासका साथिहरु आराम गर्ने काठामा गए । हामी डिपाचर लाउञ्जभित्र वसेर ओमान एअर लाई पर्खदै छौ । डेढ दुई घण्टाढिला भएकोले हाम्रो पर्खाई मा सयम निकै लामो हुने भयो ।

       अहिले दश वजेर दश मिनेट तिर ओमान एअर आई पुग्यो अव तैयारी गर्न निकै समय लाग्छ होला । सायद ११ः३० वजेतिर उडान हुन सक्छ । बल्ल फ्लाई दुवईको उडान समय भएछ । फ्लाई दुवईले  गेट नंवर ३ मा सारजा जान बोलायो । १० वजेर २० मिनेट सम्म हामी चाँहि पानि खाँदै चिया, कफि विस्कुट खाँदै सयम गुजार्दै छौं । घाट हरुको कुरान त्यति रमाइलो चाँहि हुदैन । राखी म्याडमले विजनेस लाउन्जमा लञ्च गरेर आउनु भएछ । हाम्रो लागि हाडेवदाम (अलमण्ड) लिएर आउनु भयो । हामीहरुले वहाँले विजनेस क्लास को खुला राखेको वदाम खाएर गफ गर्दै छौं । घाट कुर्दाको समय फोकटिया विताउन गाह्रै हुन्छ । अहिले १२ वजेर विस मिनेट भैसक्यो अँझै उडने तैयारि भएको छैन । अँझै कति समय कुर्नुपर्छ थाहा छैन । अहिले सम्म हाम्रो हवाई जहाज वाट फ्लाई दुवई उडने तैयारिमा गएको देखियो । कतार एअर, हिमालयन एअर लाइन पार्किङ मा रहेको छन । बादल लागेको छ, हल्का घाम पनि लागि रहेको छ । १२ वजे ओमान एअर को हवाई जहाज ले उडान भ¥यो । अहिले हामी काठमाडौं उपत्यका कटेर नेपालकै पहडि बाटो नदि माथि बाट जाँदै छौं ।

       धेरै समय पाकिस्तानको सेण्डी डेर्जट माथि भएर जादैछ हवाई जाहज । वलुविस्तान, कन्दहार माथि वाट जाँदा त नेपाल को बग्ने नदी तराईका समथर भुमिका उव्जाउ फाँट के के संझना भयो हाम्रो मुलुकमा पनि किन द्धन्द चर्केको हामीले विकाश गर्न किन नसकेको आदि कुरा मनमा खोलाउदै वसेको छु । विमान परिपारिका बहुराष्टिय छन ।  मात्र एक जना पाकिस्तानी जस्तो देखिन्छन । पछाडी पट्टि खाना दिने ठाँउमा दुई जना परिचारिका फिलिपिनो रहेछन । चीनजान ग¥यौं गफ–गाफ ग¥यौं , नेपाल त साह्रै राम्रो छ भनिन, आफ्नो मुलुकको प्रशंसा कस्लाई पो मन पर्दैन होला र म पनि दंग भए । गणेश महरा सर म बसेकै लाइनमा सउदी अरवमा ८ वर्ष देखी निर्माण मजदुरको काम गर्ने भाई छ । उस्ले भन्थो जति मेहनत अरवमा गछौं त्यति नेपालमा गरे त्यो भन्दा वढि पैसा कमाउँन्थ्यौं । गोविन्द राई खोटाङ, खारतान्छा गाविस को रहेछन । खुला ठाँउमा प्रचण्ड गर्मीमा काम गर्नु पर्छ रे । जाडो याममा धेरै चिसो पनि हुन्छ उनले भने त्यतिधेरै कामदार जाने सउदीअरवमा सिधा हवाई सेवा छैन । बम्वई बाट, कतार, दुवई, ढाका ओमान बा पाकिस्तान भएर जानुपर्छ रे । के कारण होला नेपाल एअर लाइनले सिधा रुट सउदीअरव सम्म नचलाएको ? गान्धारी राजधानी शहर कन्दहार मुनि मुनि बाट दिखिदै गएको केही समय पछि समुन्द्र देखिन थाल्यो । मकरम कोष्टरेञ्ज नक्सामा देखिएपििछ तल पानि को हरियाली आयो । कर्मान भन्ने ठाँउ पनि माथि पट्टिदेखिदैछ । खैरो सुक्खा मरुभुमि नीलो  समुन्द्र प्रकृतिको बरदान कि अभिसाप क्या मज्जाको छ । ओमन सि (हिन्द महासागर) को भाग माथि उडान हुदैछ । केहिवेरमा हामी मस्कट विमान स्थलमा पुग्छौं भनेर चालक दलले घोषण ग¥यो  । गित सुन्ने हेडसेट लिन फिलिफिनो नानी आइन । सिटको पेर्टी वाहन लगायो नेपाली समयानुसार ४ वजेर १५ मिनेट भै सकेको छ, हवाई जहाज आफ्नो उचाई घटाउन थाल्यो । सायद केहिवेरमा हामी मस्कर विमान स्थलमा अवतरण गर्ने छौं ।

       नेपालमा हवाई जहाजकै कमि छ । मस्कट एअरपोट्टामा पर्किङ गरेर राखिएका हवाई जहाज हेर्दा यसको क्षमता हामी भन्दा निकै वढि भए जस्तो लाग्यो । इच्छा शाक्तिको कमी हो कि धनकै समस्या अथवा अथाहा भ्रष्टाचार किन नेपाली एअरलाइन राम्रो आकर्षक हुन सकेन ? हामीहरु स्थानिय समयानुसार दिनको ३ वजे मस्कट पुग्यौं । ट्रान्सफर लाउञ्जे तिर गयौं, हाम्रो विमान ढिला भएकोले ओमन एअरले खानको कुपन दियो । अनि लञ्च खान हामी विमान स्थल भित्र वसेर खाना कुर्दै छौं ।

       राती अवेर एअरपोर्ट बाट बाहिर आँउदा नेपाल स्वागतम भनि नेपाली र अरबी भाषमा लेखेको सानो नेपाली झण्डा सहित कोप्लेकाई बोकेका नौजवान भएतिर लाग्यौं । एकै छिन संक्षिप्त परिचय गरेर टुरेष्ट बसमा वस्यौ । बाटो मा थोरै गफ सफ भयो । जस्मीन रिभोल्युसन ट्युनिसियाको अवस्था मोरोक्को इजिप्ट, यमन को बारेमा गफ ग¥यौं । समग्रमा प्रथम भेट घाट रमाइलो भयो । टुनिसियाका वालिका सुन्दर, फरासिला, गफाडि अध्ययशील रहेछन । रात्री अमेरिकन विश्व विद्यालयको गेटमा प्रवेश गर्दा राखि शाह म्याडमले हामी त राजदरवारको गेट भित्र प्रवेश गर्न लाग्यौ भन्नु भयो । त्यति कडा सुरक्षा व्यवस्था थियो मुल गेटमा । म र गणेश महरा आज विहान ढिला उठयौं । किन भने राति मध्य रात्री पछिनै हामी अम्मानबाट काइरोइजिप्ट आई पुगेका थियौं । विहान उठेर कफि खाई अलेक्जेण्डरिया जान तैयार भयौं । टिकाराम (गणेश) महरा सर, म र विशाल न्यौपाने भाई सहित तैयार भयौ र अरु केटा, केटी र म्याडम तैयार भए नभएको हेर्न थाल्यौं । करिव आठ वजे हामी अलेकज्याण्डरीया को लागि रमाना भयौं । अमेरिकी विश्व विद्यालयका ३, ४, ५ ढोका हुदै वाहिरको सडक न्यूकाइरो स्थित अमेरिकी विश्व विद्यालय को विशाल क्षेत्र पार गरि टुरिष्ट वसमा खुल्ला करिव रित्तो सडकमा अलेक्ज्याण्डरिया तिर छौं । बाटोमा एकठाँउ बस रोकेर ब्रेकफास्ट किन्यौ । बाटोमा टिपिकल रोटी सहितको ब्रेकफास्ट खाँदै अघि बढर्दै छौं । खानाको स्वाद मिश्रीत लाग्यो केही साथीले ब्रेक फास्टको रोटि रुचाए केहि लाई त्यति स्वाद लागेन । हरेक ठाँउका मानिसलाई आफ्नै खानाको स्वद मिठो लाग्छ । बाटोमा दुई ठाँउ नायल नदीका नहरहरु र तीनका फाँटमा गरेका कृषि फर्महरु पनि देख्यौं । बाटोमा मास्टर भन्ने ठाँउमा अल्पआराम गर्न सौचालय प्रयोग गर्न १५ मिनेट वस रोकियो । चर्पिमा जाँदा न पानि थियो, न ट्वायलेट पेपर तीन ठाँउमा थिएन । चौथोमा मात्र टवायलेट पेपर उपलब्ध थियो । जे भएपनि चौथो लाई प्रयोग गरे । विशाल मरुभुमि समग्रमा निकै मेहनतका साथ निर्मित रहेछ इजिष्टको सभ्य ता । पविता कम बोल्ने खाले छात्रा रहिछन प्रतिक्षा केहि चुलवुले स्वाभावकि भए पनि दुई जना एक आपसमा मिलेर यात्रा गर्दै थिए । दूवैजना दश जोड दुई पढने भाई हरु अल्लारे भएकाले हराउने कि सुत्ने रहेछन । राखि शाह पनि म जस्तै विदेशी साथीहरु संग मस्त गफ गर्न रुचाउने रहिछन । हामी जम्मा दश जना व्यक्ति वसेका छौं ।हामीलाई गाइड गर्न साथमा अमेरिकी विश्व विद्यालयकी कर्मचारि लमिस सहित ६,७ जनामा महिला धेरै छन । सवै रमाइला गफाडि तथा मिलन सार छन । २४ घण्टा भएछ हामीले काठमाडौं छोडेको पनि । सुरुमा त खासै मनै थिएन इजिप्ट आउन तर आएपछि रमाइलो नै लाग्यो । नयाँ ठाउँ नयाँ मान्छेहरुसंग घुम्न आउँदा । साँच्चै भन्दा गणेश महरालाई मात्र जना मात्र चिनेको थिए अरुलाई त चिनेको पनि थिइन । तर रमाइलो नै भयो । विस्तारै घुम्दै जाँदा यस्तो मरुभुमि नै मरभुमि भएको ठाउँ पनि कति धेरै विकसीत भएको । एक छिन एसो सोचे नेपाल को याद आयो र नेपाल र इजिप्ट लाई तुलना गरे हाम्रो देश नेपाल पनि केहि कुरामा कमि त छैननी सवै कुरा प्रकृतिले दिएकै छ । राम्रो संग सदुपयोग गर्नु मात्र नजानेको । मान्छेहरुले धेरै मिहनेत गर्ने भएकोले नै विकसीत भएको हो संसार । जहाँजहाँ मेहनत गरिएको छ त्यहाँ विकाश भएको छ ।

       भुमध्य सागर कति निलो सुन्दर देखियो । हामी अलेक्जेण्डरीया इजिस्टको दोश्रो ठूलो शहरमा पुग्यौं । टाढै बाट बहुत सुन्दर र सफा पानि त्यसैमा स साना प्लास्टिकका (बोट) डुङ्गामा मान्छे बसेको देख्यौं । माछा जस्तै तैरिदै थिए कतिपय मान्छे । बैकक पताया विच पुगे जस्तो लाग्यो मलाई त । मौसम गर्मी जस्तै थियो क्या मज्जा ।

       रोमन थिएटर ८–११ साताव्दिको निर्माण विकास रोमन सभ्यताको इतिहाँस, ग्रिक पछिको युरोपियन चरम विकाशको उदाहरण हेर्न अलकेजेण्डरीया पुग्यौं । १ वजे दिउसो गर्मी थियो । रोमन थिएटर नाचगान हेर्नको लागि वनाईएको जमिन भित्र को संग शाला उत्खनन बाट प्राप्त प्राचिन सभ्यता को चिनारि रहेछ । हाम्रो लुम्वीनी जस्तै दोश्रो सताव्दिको रोमन थेटर १९६२ मा पत्ता लागेको रे । अलेक्जेण्डर द ग्रेटको केफिन भएको हुन सक्छ भनि खोज गरियो । धेरै पटकको भुकम्प बाट भत्केको पाइयो । दोश्रो साताव्दिमा राजालाई नाच हेर्न र नुहाउने तातो पानी, चिसो पानीबाट नुहाउने एकोबाथ क्षेत्र पनि पत्ता लाग्यो अझै उत्खनन हुदैछ भनेर गाइडले जानकारि दिइन ।

       पानि मुनिको किल्ला निर्माण गरिएको थियो रे । न्यान्सी नाम भएकी दुर गाइड थिइन । उनले भनिन बहादुर सेनालाई रक्षा गर्नको लागि र किलियो पेट्राको खुसिको लागि निर्माण गरिएको ठाँउ हो यो । यसको वारेमा डिस्कोभरि च्यानल मा हेर्न सक्नु हुन्छ । २००० वर्ष पुरानो सम्यताको महान उपलव्धि हेर्ने ठाँउ हो ।

       भुकम्पले समुन्द्रभित्र हराएका किलो पेट्राका दखार का ढुङ्गाहरु हजारौको संंख्यामा भेटीए । १९६०, १९७० को उत्खनन बाट प्राप्त समुद्रिक विशाल भण्डारहरु ७ वटा किलोपेट्राले यहाँ शासन गरे । २००० वर्षसम्म यो ठाँउ राजधानी रहयो । इतिहाँस प्रसिद्ध किलियो पेट्रा संस्कृति ग्रीक को राजकुमारी राजा भएको मुलुक को राजधानी हेर्र्ने मौका पायौं । फोटोहेर्दा साँच्चै चाख लाग्दो रहेछ, हरेक समुन्द्रबाट आउने खतरालाई सामना गर्न र समुन्द्री मार्ग नियन्त्रण गर्न महत्वपुर्ण रहेछ । दुई, तिन तलामा निर्मीत झ्याल जस्ता छिद्रको दोहोरो प्रयोजन रहेछ । एकत गर्मीको वेलामा समुन्द्र को चिसो हावा सिधै भित्र आउने रहेछ  त्यसमने किल्लालाई बातानुकुलित बनाउने रहेछ । अर्को समुन्द्री मार्गको अवलोकन गरि शत्रु को आगमन लाई रोक्ने रहेछ । किल्लाको माथिल्लो भाग तल्लो भाग र चारै तिर घुम्न करिव एक घण्टा लाग्यो । त्यसपछि लञ्च खान माटाको परिकार पाइने रेष्टुरेन्टमा पुग्यौ र रोटि, माछा, सलाद भात, केक, पेप्सी जुस आदि खायौं । खाना खाई सकेर वसमा चढदा नचढदै पानी प¥यो । कालो बादलले आकाश टम्म ढाकेको छ नीलो समून्द्र तीन तिर शहरु यो नै अलेक्जेण्डरियाको रमाइलो र विशेषता रहेछ ।

       तीन तारे होटलमा बास वस्यौं कति लाग्यो थाहा छैन, परन्तु खान वस्न गरेर एक जनालाई १०० डलर भन्दा बढी पक्यै प¥यो होला । होटलको कोठा विशाल छ, तीन वटा खाट छन, गणेश महरा सर र म दुई जना मात्र २३१ नंवर कोठामा वस्यौ । अरुहरु इजिसियनसंग एक

 एक भुमध्य सागर किनारमा पुग्यौ जहाँवाट २ घण्टाको उडानमा ग्रिस पगिन्छ रे ५० मिनेटमा साइप्रस पनि पुगिन्छ । पुर्र्वी हार्वर र पश्चिम हार्वर दूई मुख्य बन्दरगाह रहेछन यो शहरमा ३ किलो मिटर लामो समुन्द्री किनार र कोष्टल एरिया छरे हजारौं माछा मार्ने डुङ्गाहरु छन ।

       गरेर वसे हामी सवै जना एउटै तलाको कोठामा वसेका छौं । थकाई लागेकाले हामी स्थानीय समयानुसार ७ वजे साँझ नेपालको समयानुसार ११ वजे राति कोठामा आई वस्यौं । जीवनमा समयको गति आफ्नै प्रकारले चल्छ । मानिसले जीवनमा के लाई प्राथनीकतमा राख्ने, त्यो महत्वपूर्ण विषय हुनजान्छ । अरवहरुको बारेमा थोरै सुनेको थिएँ नेपालीहरुको श्रम बजार रहेको अरव संसारको भाग भन्दा केही पर एतिहाँसिक, ग्रेटको राजधानी, रोमन सभ्यताको विकास थलो हँुदै मुगल बहुल भएको ईजिप्ट को निरन्तर आकस्मिक निरन्तर यस अर्थमा कि एक जना काइरो स्थित अमेरिकी विश्व विद्यालयको इन्टरनेशनल लार्निङ लिभिङ विभागकी एक कर्मचारी लमिस ए हम्दी ले दूई वर्ष अघिदेखि मिङमा सेसी अमेरीकन पिरिकोर स्वयंसेवकमा काम नर्गे बहिनी को सिफारिस भनेर मलाई ई मेल लेखेकी थिइन । त्यस वर्षदेखि  वसन्त वा हेमन्तमा इजिष्टको भ्रमण गर्ने र अमेरिकी विश्व विद्यालयका छात्र छात्राले नेपालको अवलोकन भ्रमण गर्ने भन्ने कुरो चलेको थियो  । काठमाडौंबाट सिधा हवाई सेवा नभएको ठाँउ नेपाली हरुको त्यति आवत–जावत पनि नभएको ठाँउमा जान ठूलो रकम खर्चन पद्मकन्या क्याम्पसका विधार्थी तैयार थिएनन् । त्यसैले काठमाण्डु विश्व विद्यालयसंग कुरा गर्ने कोशिष गरे त्यो पनि सम्भव भएन । अचानक एक डव्लु सि साउथ वेस्टर्न कलेज बसुन्धराका संचालकहरु संग विचार राखे । एक महिना भित्र हुन्छ, हुन्न भन्ने शंका उप–शंकाका बीच पहिले पाँच जना विद्यार्थी तैयार देखिए केही दिनमा एक जनाले आफ्नो पासपोर्ट फिर्ता लियो रे समय निश्चित गरि सक्दा पनिजाने न जाने निधो हुन सकेन । एकजना म्याडम पनि तैयार हुनुहुन्छ भन्ने थाहा पाइयो खर्चले नपुग्ने कलेजले पनि नवेहोर्ने तर सकभर कोशिस गर्ने भन्दै उडानको ४ दिन अघि मात्र १० दिनको लागि १० जनाको टिम जाने कि भयौं । ११ कक्षा देखी स्नातक सम्म अध्ययन गर्ने हवाई टिकट सहित खर्च व्यहोर्न सक्ने विद्यार्थी लाई फागुन २६, २०७३ को दिन हामी इजिष्टको लागि प्रस्थान ग¥यौ । त्यहीनै  नियमित आकस्मिकता भयो । जे हुन्छ त्यो भई छाडछ भनेझै हाम्रो अरव संसारसंगको प्रत्यक्ष संपर्क हुन पुग्यो । धार्मीक कट्टरताका कारण यो क्षेत्र विश्व भ्रमण गर्नेहरुको लागि त्यति आकर्षक रहेनछ । थोरै चिनीयाँ पर्यटक मात्र मैले देखे पर्यटकीय क्षेत्रमा ।

       सन् १९५२ सम्म दरवारको रुपमा रहेको मुन्ताजा १९५६ सम्मको दरवार मोन्ताजा वाटर स्पोर्टस महारानीलाई गर्न दरवारको अग्रभागमा रहेको छ । फरुख अन्तिम राजाको गर्मि यामको दरवार हे¥यौ । र फोटो खिच्यौं । हाल राजाको एक जीवित छोरा, स्वीट्जर ल्याण्डण्मा वस्दैछ । बाँकी परिवारका सदस्य दफन वसेका छन् । दरवार हुञ्जेल रानीले जलक्रिडा गर्ने स्थल चाहि साह्रै रमाइलो लाग्यो । एक घण्टा जति समुन्द्रको छालको उफ्रेको दृष्यसँग रमायौं । यो समय भ्रमण को उच विन्दुको मनोरम हुनसक्छ । किन नेपालमा समुन्द्र छैन, समुन्द्री छालको वेगको उँचाई हामी मध्ये धेरै लाई थाहै थिएन । नुनीलो भुमध्य सागरको पानीले उफ्रेर छपक्क भिजाउँदा पनि हामीलाई बेजोड आननन्द आग्यो । कविखुसी कभि गम यात्राको क्षण हम तुम और वह सहित दुई देशीय भ्रमण टोली रमाउँदै अर्को गन्तव्य तिर लाग्यौं ।

       लाइवेरी अफ काँग्रेस पछिको विश्व को दोश्रो ठुलो एक साथ धेरै जनाले पढ्न सक्ने ७ तलाको खुल्ला, देखिने पुस्तकालय हेर्न गयौं । अलेज्याण्डरीया विश्व विद्यालयको अगाडी विश्व का ठूला–ठूला दातृ निकाय कष्ट युनेस्को आदिले सहयोगगरि ६० वर्ष लगाई १९६० को देशक देखि बनाएर पुरा गरिएको रहेछ । खाना खान आज धेरै केटा, केटी हरुले केएफसि खाए । हामी तिन जना टिचर र एक जना विद्यार्थीले सुर्मन भन्ने खाना खायौं । कुखुराको रोष्ट मासुको मmुररी वनाएको साथमा गोलभेडा, काकरो मिसायको मसला सहितको पाउरोटी हो सुर्मन भनेको । आज आफ्नै पैसाले खाने भएकोले फरक–फरक ठाँउमा खाना खायौं । अहिले दिउँसोको ३–४ वजिसक्यो अव हामी कायरो जानको लागि तैयार छौं । एक–दुई जना खाना खाएर आउन बाँकी भएकोले हामी उनिहरु लाई कुरेर कीनी वसेका छौं । अव अलेक्ज्याण्डरीया बाट हामी कायरोतिर जान्छौं । भोलि कायरो वरिपरि घुम्ने कार्यक्रम हुनेछ । पिरामिड हेर्ने सहितका कार्यक्रम हुन बाँकी छ की

       आज चौथो दिन विहान आठ वजे तैयार भएर पिरामिड हेर्न जाने कार्यक्रम रहेको छ । विश्वका आठ आश्चर्य मध्र्येको एक मानवनिर्मीत चतुर्भुजाकारको कस्तो कुन वेला कसरी निर्मित वा स्तम्भ वनाएको होला यो नै जान्ने इच्छा सहित उठेर स्नान गरी कफी खाने तैयारी गर्दछु । भ्रमणको उत्सुकता नयाँ नयाँ ठाँउ हेर्ने इच्छाले मलाई यहाँ पु¥याएको छ ।

       सन् १८८० मा स्पेज नहरको उद्घाटन को वेला पिरामिड नजिक वस्ती विकाश गरियो रे । विदेशी पाहुनाको स्वागत सत्कारको तैयारी गर्नेको लागि, ममिफिकेशन गर्न ७० दिन लगाउँथ्यो रे । राजा, महारानी र छोराको पिरामिड हरेक गर्मीमा जव वडि आँउथ्यो त्यो वेला साढे तीन महिना जति खानपान, रहन सहन को व्यवस्था राजाले वन्दोवस्त गरिदिऐ र जनताले पिरामिड वनाउन लगाँउथे रे ।

       एक राजाको पूरै समयमा निर्माण गरिएको ईशापुर्व ३६०० वर्ष अघि निर्मत रहेछ पिरामिड । त्यहाँ प्रयोग भएका ढुङ्गा हेर्दा त्यो जमानामा कहाँ बाट कसरि त्याएर कसरि त्यति अग्लो पिरामिड निर्माण गरे होलान अचम्मकै निर्माण रहेछ । पिरामिड वनाउन पहिले वालुवा खनेर चट्टान भेटाउने गरि जग बसालेछन त्यसपछि ठुला ठुला टुक्रा काटेर चौडा वनाइएका ढुङ्गा को प्रयोग गरि बनाइएको रहेछ । दोश्रो पिरामिडको अगाडी पटी ममीबनाउने ठाँउमा राखिएका चुन ढुङ्गा र ग्रेनाइड हेर्दा त्यसवो कसरि ल्याएको होला जस्तो लाग्छ । विशाल खम्वा शिलिङ पर्खाल सवै ठूल ठूला ग्रेनाइडबाट बनाइएका छन् । एउटा चट्टानले दोश्रो पिरामिड हेर्न केही छेकेकोले त्यो चट्टान हटाउने आदेश दिएछन् । त्यसलाई हटाउन नसकेपछि त्यही चाहानलाई राजाको टाउकोको आकार बनाएर राखेछन् ।

       पाँचौ दिन १३ मार्च २०१७

८–३० वजे विहान सांस्कृतिक शैक्षिक भ्रमणको पाँचौदिन आज पूरै धर्ममा लिप्त कायरो हेर्न जाने कार्यक्रम रहेको छ । जस्लाई स्थानीयले इस्लामिक कायरो भन्दा रहेछन । इस्लाम धर्मका प्राचिन नमध्यकालिन तथा आधुनिक गुम्वज, मसिद र अरु केके देखाउँछन् थाहा छैन । तर यहाँ अमेरिकन युनिभर्सिर्टी न्युकायरो बाट ११ वजे प्रस्थान गर्ने र ८ वजे पछि फर्कने कार्यक्रम छ भनेर हिजै बेलुका लमिश ए. हम्दीले हामी लाई जानकारि दिई सकेकी छन । किन हो कुन्नी हिजो रातिमलाई मिठो निन्द्रा लागेन र आज विहानै उठेर एक अंगे्रजीलेख तैयार पारे । अर्को आजको दिनको सुरुवात नेपाली भाषाको दैनिकी लेख्न बसेको छु ।

       धेरै मस्चीद हेर्ने काम गरेको ले मैले धेरै नोट गरिन । परन्तु आठौं सताव्दि देखि १८ औ सताब्दि सम्म वनाएका विशाल कार्य मस्चिद हे¥यौ । एक मस्चितमा सुरक्षा किल्ला सहित को सवै भन्दा अग्लो ठाँउमा निर्माण गरिएको थियों । अग्लो ठाँउ भएकोले त्यहाँवाट कायरो टावर,कायरो शहर र टाढाको पिरामिड समेत स्पष्ट देखिन्थ्यो ।

       इजिप्टको सुन्दर यात्रा

छैटौं दिनको शुक्रवार जुस खाएर दिनको सुरुवात भयो । आठ वजेर १० मिनेट मा हामी वसमा चढ्यौ र वस हिडयो फैयुम भन्ने ठाँउमा २ घण्टा जति लाग्छरे । त्यसपटि लमीस ए हम्दीको घरमा खाना खान जाने कार्य झन  रहेको छ ।

       बाटोमा नेपाली, हिन्दी, इजिप्सियन र अंग्रजी गितको बोलमा स्थानीय केटिहरु तथा हाम्रो टिमका केटा केटि नाच्दै छन । १०० किलो मिटर सम्म को बाटो रमाइलो संगै पार हुदैछ । फहयूम ईशा पूर्व ९००० वर्ष अघि विकशित ठाँउ रहेछ । इजिप्टको  उव्जाउ भुमि भएकोले अन्न भण्डार र प्राचिन सभ्यताको उद्भव स्थल पिरामिड इजिप्टमा जताततै वनाइएका रहेछन । राजाहरुले आफ्नो तागत र किर्ति राख्नको लागि हजारौं लाखौं श्रमिक लाई मारे र पनि त्यस्ता इमारत निर्माण गरिने रहेछन । आज हामी संग साथमा  गएका अमेरिकी विश्व विद्यालय विद्यार्थी निम्न छन ।

वहेया मन्सी,

वेन्तल गेव्रा,

सेरीफ जीदर,

वेसमा वलावेल,

दुई , तिन जना सुकन्या र माइला फरसिला छन । हिन्दी गितको वोलमा रमायर नाच्दछन । नेपाली भाषाको गीतमा पनि रमाएरै साथ दिन्छन । नेपाली सहभागि हरुमा केटी भन्दा केटाहरु फरासिला छन । मरुभुमिको मुटु चिरेर बनाएको सफा चिप्लो सडकमा ९० देखी १०० किलो मिटर कोे रफतारमा गुडी रहेको पर्यटक वाहनमा माइकमा गीतको आवाज घन्काउदै नाच्दै रमाइलो गर्दै जाँदै छौं । अहिले स्थानीय सयमनुसार विहान को दश वज्न लागि सक्यो । नेपालमा २ वज्न लाग्यो होला कतै वस्ति नभएको मरुभुमि भाग देखिदै छ वा विजुलिका पोल । ८५देखी ९० प्रतिशत मरुभुमि भएको मुलुक नायलनदीले नै जीवन दिएको रहेछ । नायलको किनार कि सामुन्द्रीक किनार आदि सभ्यताको विकास र वस्ति विकाश भएको रहेछ । जताहे¥यो उतै खेरो धुलो भएको मरुभुमि मात्र देखिन्छ । त्यति भएर पनि साढे नौ करोड जनसंख्या लाई पालेर विकासित जीवन दिन सकेको छ  नायल सभ्यता ले ।

       लिलिया रमाइली कुमारी छामा वसमा आर्किटेक्चुर मेकानिकल इन्जिनीयरीङ गर्ने नवोल्ने खाले केटी । हामीले मरुभुमिमा रहेको सानो झरना हे¥यौं । माथिल्लो ताल बाट तल्लो तालमा खसेको पानीको सानो झरना  पछि केहिवेर नुनीलो तालको पानीमा हिडयौं पति आधा घण्टा जति प्रति व्यक्ति १० इजिप्सियन पौण्ड तिरेर डुङ्गामा घुम्न गयौं । खाना खायौं र अव सन वोर्डिङ भनेको बालुवामा काठको बोर्ड बाट चिप्लिटी खेल्न जादै छौं । यो गेम मैले जीवनमा पहिलो पटक देखेको हो ।

       ट्युनिसियाको लिलिया स्वभावले रमाइलि छिन । नेपाल जाने टिममा परेकी छन । बालुवामा सेण्ड स्केटिङ खेल्यौं । सनवोर्ड र स्याण्ड बोर्ड भन्दा रहेछन । मैले त उभियर खेलिन वोर्डमा वसेर स्की गरे । अहिले सवा तिन वजि सक्यो आज वेलुका लामिस ए हम्दीको घरमा खाना खाने कार्यक्रम रहेको छ । लिलियाले बाटोमा रमाइलो गर्दै हिडेकी छिन । इन्जिनियरिङ पढ्ने छात्र, छात्रा त्यति वोल्ने खालका छैनन । दिउँसोको खाना मा भान्दा रोटी र फ्राई चिकेन खायौं । खाना खाई सक्दा साढे चार वजि सक्यो । अव वल्ल यहाँवाट फर्कन लागेका छौं । अव अर्को ठाँउ जान्छौं । इजिप्टको पहाडरे हेरौ कस्तो पहाड रहेछ ।

       मरुभुमिमा चिया पकाएर खायौ । अहिले साँझा को सवा छ वजि सक्यो हामी अझै धेरै टाढा एयूसी न्यूकायो जानु पर्छ । त्यहाँ पुगेर लुगा फुकालेर फरक लुगा फेरेर लामिस हाम्डी को घरमा खाना खान जाने कार्यक्रम रहेको छ ।

       आज १०–१५ वजे विश्व विद्यालय भ्रमण आज एयुसी विद्यालय भ्रमण ग¥यौ । पुस्तकालय हे¥यौं मरुभुमिको निर्मित सुन्दर शान्त विशाल अमेरिको विश्व विद्यालय भित्र लटरम्म फलाएका सुन्तला लगायत एकै कम्पाउण्ड भित्र आँप, सुन्तला, आरु आदी फलफुलका रुख रहेछन । फाउण्टेन, छहरा, हरियो दुवो किसिम किसिमका फुलहरु हेर्दा मरुभुमिमा उब्जायजस्तो लागेन । परन्तु १०÷१५ वर्षको लामो लगानि गरेर २००८ मा उतघाटन भएको यो नयाँ कायरोमा नव निर्मित भवन झण्डै अमेरिका जस्तै देखिने रहेछ ।  मैले विचार गे हराभरा अति मलिलो काठमाडौको जमिनमा मेरो विश्व विद्यालय र हाम्रो कलेज हरु मरुभुमि जस्तै छन । अमेरिकी विश्व  सरसफई देखी लिएर भित्री सुरक्ष सवै उस्तै छ ।

       सन २०११ को क्रान्तिदेखी हवाई सुरक्षा भन्दा कम रहेन छ । एयुसी को सुरक्षा व्यवस्था । व्यवस्थापन, विज्ञान, सामाजीक विज्ञान र इन्जिनियरीङ को पढाई हुने रहेछ । मध्यपूर्वका धनी मानिसका छोरा छोरी मात्र पढ्दा हुन यो विश्व विद्यायमा । २ वजे तिर लमिश ए हम्दीले पकाएको खाना खायौं । खाना खाएपछि हामीहरु एक छिन कोठामा गई आराम ग¥यौं । अनि नेपाली राजदुतको निवास मा साँझको खाना खान गयौ । त्यहाँ जान वसमा करिव २ घण्टा लाग्यो । राजदुत झवेन्द्र अर्याल, म्याडम दुर्गा अर्याल र राजदुतावासका अन्य कर्मचारिले राम्रो स्वागत सत्कार गरेर खान, पान सहित गजव को डिनर को व्यवस्था गर्नु भएको रहेछ । पिउने साथिको साहै खडेरी प¥यो । अनि थोरै भएपनि मैले साथ दिए । नेपाली र इजिप्सीयन सवै सहभागि रमाएर गफसफ गरे र खाना खायौं र रात्री १०ः१५ वजे वसमा एयुसी  फक्र्यौ । फर्केर मैले मेसीनमा लुगाधुन राखे । अहिले लुगा धुनेकाम आधा घण्टामा सिद्धियो । अव सुकाउने मेसिन खालि नभएसम्म कुरेर वस्दै छु । बाह्र वजि सक्यो सायद १ वजे सम्म सुत्छु होला । भोली विहान ८ वजे घुम्न जाने कार्यक्रम रहेको छ ।


आठौं दिन

आठौं दिन विहान साढे आठ बजे एयुसी बाट भ्यानमा काइरो म्युजियम घुम्न गयौं । बाटोमा कुनै ठाँउमा एक दिन रोकेर स्थानिय ब्रेकपगस्ट किनेर ल्याए स्थानिय ब्रेकफास्टको रोटी भित्र (वटुक) वडा तरकारि र कटुस(वडा) जस्तो राखेका रोटि र अर्को प्याक राजमा, दाल आदिको लेदो भएको अर्को किसिमको रोटी चपाउँदै काइरो तिर लाग्दै छौं । न्यू काइरो बाट कायरो जान पनि एक घण्टा भन्दा बढि लाग्दो रहेछ । आजै इजिप्सियन नेशनल म्यूजियममा चार पाँच हजार वर्ष पुराना ममिजहरु, संरक्षण गरेर राखेका मृत राजा महाराजाका लास लाई हेर्ने छौं । आज नै एयुसी को अतिथि गृहमा हाम्रो अन्तिम राति हुनेछ । भोलि सोखना भन्ने ठाँउ जाने, जहाँ लाल सागर मा केही समय विताउने छौं । आज हेर्ने संग्रहालयमा कति समय लाग्छ थाहा छैन । साँच्चै मन्दा हाम्रो टिमका साथीहरुलाई गाइडले निकै व्यारथा गरेर फर्मायस गरेको मन परेन । त्यसैले मुजियममा छिटो छिटाृ हिड्यौं । सवै तिर लासैलास रहेछन । कतै राज, रानी राजपरिवारका लुगा, गहना प्रयोका सामान आदि थिए ईशापुर्व हजारौ वर्ष देखिका भाँडा वर्तन लगायत सवै हेर्नपनि लागेनौ ।

       १२ वजेर १५ मिनेट सम्म म्युजियम हे¥यौं । अनि बजारतिर फक्यौं ।

नवौदिन

साढे आठ वजे राजदुत झविन्द्र र्याल र म्याडम दुर्गा अर्याल आई पुग्नु भयो । हामी सवै पेप्सी गेटको अगाडि पुगेपटि वसमा सामान राख्यौं । एक छिनमा वस हिडयो यति ट्रावल्सको जस्तो ठुलो वसमा हामी आज सोखुना लालसागर भएतिर हुइकिदैं छौं । आधा घण्टा शहर बाट हिडे पछि मरुभुमि क्षेत्र भएको ठाँउमा टोलगेट मा एक छिन रोकेर ट्याक्स ति¥यो । फेरि अनन्त मरुभुमि मा पूण स्पीडमा जाँदै छ हाम्रो बस । अगाडिका सिटमा राजदुत झविन्द्र अर्याल र गणेश महरा हुनु हुन्छ । राजदुत भन्दै हुनु हुन्छ हेर्नोस १०० वर्षमा हावापानी भुवनौट पनि परिवर्तन हुन्छ । ७–८ हजार वर्ष पुरानो प्रसिद्ध सभ्यता भएको यो मुलुक मा पनि त्यही भएको हुनु पर्छ । आश्वान भन्ने ठाँउ र इटालि सम्म बाट ल्याइएका विशाल काय ढुङ्गा त्यसवेला कसरि बोकेर ल्इाए होलान । पक्कै पनि हाल मरुभुमि भएकोठाँउ समुन्द्र थियो होला । अनि ढुङ्गा बाट करिव १००० किलोमिटर दुरि वाट बोकेर ल्याउन र १४० मिटर माथि चढाउन पनि कस्तो प्रविधि प्रयोग गरेहोलान । रुसको साइवरिया उर्जाउ जमिन छ तर अत्यधिक चिसो र हिउँको कारण केहि उजनि हुदैन थ्यो । अव प्रसस्त गहुँ फल्न थालेको छ । यो गहुँ उत्पादन बढ्यो भने कृषिमा आधारित अर्थ तन्त्र भएको प्रान्स संकटमा पर्नेछ । रुस गहुँ निर्यातको ठुलो श्रोत हुनेछ । विश्व उष्णिकरण को प्रभावले होला । कति पय हाम्रो हातको कुरा मात्र होइन, प्रकृतिमा परिवर्तन नियमित आकस्मिकता नै हो । हामिले मत्थर मात्र पार्न सक्छौं रोक्न सक्दैनौं । जसरि हाम्रो हिमाल पग्लदै छ । पहाड उजाड हुदैछन कुनै दिन नेपाल नै मरुभुमि हुन सक्छ । समुन्द्र भएको ठाँउ बस्ती बस्ती को समुन्द्र प्राकृतिक नियम हो । भुकम्पे, ज्वालामुखि लगायत प्राकृपतिक विपदले यो सवै गर्छ ।

       बाटो पार गर्दा गर्दै इजिप्सि यन खाजा खायौं । एक जना अमेरिकन विश्व विद्यालय की छात्रा ले आफ्नो घर बाट प्रत्यक सहभागिको लागि राम्रो केक, मिठाई फरक फरक पाकेटमा प्याक गरेर ल्याएकी रहिछेन त्यो पनि सवै जनाले खायौं । उनले मलाई दुई दुई पाकेट फुट जुस दिइन । सुन्दरी राम्रो व्यवहार र मिठो खाना पकाउन सक्ने रहिछन् । मेरो सिटको अर्को पट्टि म्याडम एमव्यासडर दुर्गा र राखि शाह आफ्नै गफमा मस्त छिन । पछाडि विद्यार्थिहरु मस्त सुतेका छन । सोखना टोलगेटलाई पुगि पैसा तिरेर भित्र लाग्यौ । किलोपेट्रा सेरामिक इन्डस्ट्रीज र इजिप्सियन स्टील फ्याक्ट्री सहित थुप्रै औधोगिक प्रतिष्ठना देखिए । कताकता टाढा टाढा केहि पहाड पनि देखिए । मरुभुमिका विचमा बनाइएका उधोगहरु लाई स्वेजनहर ले पनि दिने रहेछ । लाल सागर स्वेजक्यानल इर्कोनोमिक जोने लेखेको देखियो । लाल सागर लाई भुमध्य सागर सम्म जोडने नहरको नाम हो स्वेजनहरु र यो लेख्दा लेख्दै बस होटलको गेट होटलको गेट भित्र प्रवेश ग¥यो । स्वेज नहर बनाउन दश वर्ष लागेछ । यसको उद्धघाटन सन १८६९ नोमेम्वर १७ मा भएछ । विश्वको एतिहाँसिक नहर व्रिटिस सामाज्य कालको विशेष निर्माण हो । होटलमा पूग्दा पुग्दै मैसा स्वागतको लागि पुगि सक्नुभएको रहेछ । अमेरिकी विश्वविद्यालयकी अन्तराष्ट्रिय कार्यक्रम की संयोजक मैस मैसाको श्रीमान र लमिश ए. हम्दी को श्रीमान संग पनि भेट भयो मलाई धेरै खुसि लाग्यो । हामी क्याविनमा वस्दा वस्दै होटल म्यानेजर आएर राजदुतको सामान लिई कोठामा लग्यो । हामी भने कोठाको साँचो पर्खर्दै छौं ।

       ११ वज्यो आज जाने दिन विहानीमा हामी होटलको कोठामा वस्ने तरखरमा छौं । कोठामौ गएर नुहाई धुवाई गफ सफ ग¥यौ र केहि घण्टा राजदुत ज्यू संग विशेष गफगाफ र खेलमाल भयो । साँझ ८ः१५ वजे नेपाली इजिप्सियन गीत र नाच ग¥यौं । त्यस पछि वेले नाच हेर्न गएको त त्यो ठाँउमा केटा केटी बुढा बुढी, तरुना तरुनी सवै हुक्काको तम्वाकु खाई रहेका थिए । धुवाँले दिक्क बनायो बेले गर्ने मुख्य महिला कलाकार कुनै कारण वस आईनन रे अर्को एक केटी र केटोले इजिप्सियन गीत गाउन थाले त्यो चाही नबुझने भएकाले दिक्क लागेर हामी नेपाली सहभागी आ–आफ्नो भिल्ला तिर लाग्यौं । निकै ठुलो क्षेत्रमा फैलिएको यो होटलमा सैयौं भिल्ला रहेछन । हरेक भिल्लामा ३ छुट्टा छुट्टै आवास रहेछन् । डवल वेड को एक विशाल खाटमा गणेश महरा र म सुत्ने व्यवस्था रहेछ । नेपाली राजदुतको लागि दिएको कोठा अलिक विशेष थियो । फलफुल राखिएको टोकरी सुत्ने एक जोडी गाउनमा फुल टपक्क राखेको । मैले ठट्टा गरे हजुर को बेड हेर्दात हनिमुन कोठा जस्तो पो लाग्यो भने । केहिवेर राजदुत संग दोहोरो सम्बन्ध को वारेमा चर्चा ग¥यौं । गफसफ पनि भयो राति करिव ११ वजे तिर सुत्यौ होला ।

       लालसागर तिर घुम्न गयौं । सवै जना हाफ कटु, स्वोमिङ कस्ढुमु, चप्पल वा खाली खुट्टा घुम्दै पौडी खेल्दै बालुवा खेल्दै पौडी खेल्दै बालुवा खेल्दै थिए । त्यो देखेर हामीलाई चप्पल कट्टु चाहियो । अनि विच देखि होटल सम्म चल्ने सटल  (........ जस्तो वाहन) दश दश मिनेटमा चल्ने रेलमा निशुल्क होटलमा फक्र्यौ । होटल को गेट नजिक ३० इजिप्सियन पौण्ड पर्ने चप्फल लाई ९० पौण्ड तिर्न तैयार भयौं । आवस्यकता र समुन्द्रमा खेल्ने उत्कट इच्छाले मुल्य लाई मतलव गरेन मैले हाफ कट्टु पनि किने १५० पौण्डमा, वजारमा ५० पाउण्ड पनि नपर्ने खाले थिया राजदुत, महरा र मैले चप्पल किन्यौ । आज दशौं दिन नेपाल फर्कने दिन ६ वजे उठेर स्नान गरि डायरी लेख्न वसें । महरा सर सुत्नु भएको छ । सानो पुन्टे भाई (नाम विशाल न्यौपाने) सलाही तराई राज्यको प्रति निधित्व गर्ने एक मात्र मान्छे । आफ्नो कोठाको खाट मा सुत्नु भन्दा हाम्रो कोठाको सोफामा सुतेको छ । महंगो होटल ठूलो खाट होइन मानिस लाई माया, ममता, आफन्त, रमाइलो गर्ने सुन्ने बोल्ने मान्छे चाहिन्छ । उस्लाई दश दिनमा हामीसंग लभ परि सकेछ । आफ्नो उमेरका केटा केटी भन्दा गणेश महरा र धन प्रसाद पण्डित संग रमाउँछ केटो । अनि सोखान बाट फर्कने दिन अत्यधिक हावा हुरी आएर सेण्ड स्टोम बालुवाको आँधि आएको छ । मरुभुमि नभएको देशका मानिसलाई मरुभुमिमा हुँरी आँउदा हुने सास्ति देखाउन वा हुरिको कारण आकाश र धर्ति एउटै भए जस्तो क्षण रहयो । त्यसैले त्यो दिन इच्छा भएर पनि समुन्द्र हेर्न गएनौं । त्यसैले समुन्द्र किनारमा लञ्च खाने कार्यक्रम रद्ध गरेर हामीले होटल भित्रै आ–आफ्नो रुममै चीज पिज्जा खाजा, खाना खाई सकेपछि हामी वसमा चढ्यौं थोरै हुरि रोकिएपछि वस काइरो तिर जाँदैछ । आकाश भनै धुलाम्य छ । टाढा सम्म केही पनि देखिदैन मात्र धुलोका कणहरु भविएको आकाश छ । मेरो सिटमा विशाल गमेर वसेको छ । अर्को पट्टि नेपाली राजदुत झवेन्द्र अर्याल र गणेश महरा वस्नुभएको छ । पछाडीको सिट म्याडम एम्व्यासडर दुर्गा अर्याल एवं हामीसंगै यामा रत राखि शाह वसेका छन । वहाँहरु नेपालको विवाह मा गरिने फाल्तु फजुल खर्चको परम्परा साइपाटा दुलहन फर्काउने आदी गफ गरेर बाटो को समय पार गर्दैछन । विद्यार्थिहरु धेरै जसो सिटमा निदाई सकेका छन् । ट्युनिसियन विद्यार्थिहाँस्दै रमाइलो गर्दै छन । मैले देखेको कोरिया र चीन विचको सागर भने पहेलो सिन नै देखिन्छ । त्यस्तै सोखना को सागर को नाम लाल (रातो) सागर हो । मलाई रातो सागर मा केहिकारणले भए पनि रातै किसिमको देखिन्छ होला जस्तो लागेको थियो  । लाल सागरमा पौडी खेल्न रमाउन जाँदा त निलो नै देखा प¥यो । किन यसको नामलाल सागर राखेको होला ? अठारौं सताव्दिमै वेलायत ले वनाएको स्वेज नहरले लाल सागर लाई भुमध्य सागर सम्म जोडेको छ । विश्वकै विशाल तम नहर को नाम स्वेज नहर हो । सायद त्यसैकारण लाल सागरको पानि को रंग फेरिएको होकि ?

       रातिको पौने वाह्र वजी सक्यो हामी सुरक्षा जाँच लगेज चेकिङ्ग इम्मीग्रेशन चेकिङ सकेर डयुटिफ्रि पसल भएको तिर घुम्दै छौं । काइरो विमान स्थलको डयुटिफ्रिमा मैले नाती नातिनीको लागि एक पाकेट स्विस चकलेट किने । मिक्स नट श्रीमतीको लागि पनि कीने । पविता, प्रतिक्षा केटीहरु गणेश महरा सर संग पाउण्ड बाट डलर साटन कोशिष गर्न वाहिर तिर गएका छन कतै कतै लाल सागरका ढुङ्गा रातो रंगका दखिन्छन रे । हेरौं सुरक्षा जाँच बाट भित्र आई सकेपछि वाहिर जान दिन्छ कि दिदैंन । म र राखि शाह म्याडम प्रस्थान ३ नंवर गेट जाने वाटोको प्रतिक्षालयमा कुर्सिमा वसिरहेका छौं । राखिलाई मस्त निन्द्रा लागि सक्यो । हाते लगेज हामी संगै भएकोले म सुत्न हुन्न । लगेज हरायो भने के गर्ने भनेर म डायरी लेख्न वसेको छु । नेपाल को समयानुसार अहिले विहानको चार वज्नै आँटयो । यहाँ इजिप्टमा १२ वज्नै थाल्यो । हेरौं एक वजे सम्म प्लेन उडछ कि उड्दैन ? हामी नेपालबाट आएको आज दश दिन भै सक्यो । भोली दिउँसो २ वजे तिर काठमाडौं पुग्ने कार्यक्रम रहेको छ । ओमान मस्कटमा विलम्व नभएमा हामी निर्धारित समयमा पुग्ने छौं । आउँने वेला काठमाडौंमा २ घण्टा र मस्कटमा ४ घण्टा विलम्व भएको थियो । हेर्दा हेर्दै महरा सर र पविताहरु नजिकै देखिए सायद पैसा साटेर ल्याए होलान ।नेपाल गएपछि इजिप्सियन पाउण्ड चल्दै त्यो त कागजको खोस्टो भएर जान्छ ।  विमान स्थलको पखाई मा समय को सदुपयोग गर्न केहि लेख्न जाति नै हुन्छ ।




धन प्रसाद पण्डीत
पद्मकन्या क्याम्पस